Wspomnienia o krewnych przekazywane z pokolenia na pokolenie drogą ustną – pytania kierunkujące
Udostępniam listę pytań, jakie można zadać badając historie rodzinne przekazywane ustnie z pokolenia na pokolenie (przydatne dla genealogów). Poniższe pytania mają jedynie charakter przykładowy. Powinno się zadawać tylko te z nich, które uważa się za celowe, a także pytania własne czy też pytania poszerzające przedstawione poniżej. W szczególności zaś nie należy zadawać ani wszystkich pytań z listy, ani wiązać się ich podaną kolejnością.
- Czy o przodkach, krewnych, rodzinie, krążą jakieś legendy lub opowiadania ?
- Jakie informacje przekazywano w rodzinie o najdawniejszych wydarzeniach, przodkach, krewnych?
- Jaką najstarszą osobę (krewnego) pamiętasz ze swojego dzieciństwa?
- Czy ktoś z przodków lub krewnych uczestniczył w kampanii napoleońskiej w Polsce (1807, 1809)? A może walczył u boku Napoleona przeciwko Rosji? Może jest jakaś legenda na ten temat?
- Czy wiadomo o kimś konkretnym z rodziny (przodków, innych krewnych), że był chłopem pańszczyźnianym, podlegał pańszczyźnie ? Czy w rodzinie przekazywano informacje o tym, kiedy zniesiono pańszczyznę, oraz jak była ona uciążliwa?
- Czy ktoś z przodków lub krewnych uczestniczył w jakimś powstaniu narodowym ? ((listopadowe 1830, krakowskie 1846, Wiosna Ludów 1848, styczniowe 1863)) A może uczestniczył w 1905 r. w rewolucji w Rosji?
- Czy ktoś z rodziny walczył w obcej armii (Rosja, Austria, Prusy)?
- Czy ktoś z przodków lub krewnych uczestniczył w pierwszej wojnie światowej (1914-1918)?
- Czy ktoś z rodziny uczestniczył w październiku-listopadzie 1918 r. w wyzwalaniu Polski spod panowania zaborców? Był gdzieś wówczas w armii, jakimś urzędzie, w partii, przy Piłsudskim?
- Czy ktoś z rodziny brał udział w wojnie obronnej 1919-1920 przed bolszewikami ? Otrzymał za to jakieś odznaczenia? Otrzymał od Piłsudskiego ziemię? Gdzie? Ile?
- Czy w rodzinie krążyły jakieś relacje związane z zamachem majowym z 1926 r. (przewrót Piłsudskiego)?
- Czy ktoś z rodziny mówił coś o wielkim kryzysie gospodarczym z lat 1929-1935? Ktoś wówczas zbankrutował?
- Czy ktoś miał jakiś „interes” ( biznes ) w dwudziestoleciu międzywojennym ? Ktoś prowadził sklep, handlował czymś, jeździł sprowadzając lub sprzedając towary? Prowadził aptekę? Karczmę?
- Czy ktoś z rodziny wyrażał swoje opinie o Piłsudskim , żyjąc w jego czasach? Co o nim myślał? Jakie były reakcje po śmierci marszałka? Ktoś nosił po nim żałobę? A może wcześniej, ktoś obchodził jego imieniny?
- Może pozostały jakieś wspomnienia z okresu bezpośrednio poprzedzającego II wojnę światową? Jak były odbierane żądania niemieckie ? Obawiano się? Czy ktoś służył wówczas w zasadniczej służbie wojskowej? Ktoś pomagał finansowo, brał udział w jakichś robotach publicznych lub w inny sposób w przygotowaniach do wojny? Mówiono coś o możliwości agresji ze strony ZSRR?
- Czy ktoś z rodziny należał do jakiejś partii przed II wojną światową ? Jaki był jego udział w życiu politycznym?
- Czy ktoś z przodków lub krewnych uczestniczył w drugiej wojnie światowej (1939-1945)? W kampanii wrześniowej 1939 r.? W dalszych działaniach?
- Czy ktoś z przodków lub krewnych zginął uczestnicząc w działaniach zbrojnych (w tym wojennych)? A może był tylko cywilem, a zginął wskutek tych działań?
- Czy ktoś musiał uciekać za granicę podczas wojny? Gdzie? Wrócił?
- Ktoś był wzięty do niewoli? Został zamknięty w obozie koncentracyjnym?
- Czy ktoś otrzymał odznaczenia za walkę/odwagę/pomoc podczas wojny? A może awansował w wojsku?
- Czy ktoś z krewnych/rodziny miał jakiś wyróżniający się (pozytywnie lub negatywnie) stosunek do innych narodów, wyznań religijnych, klas społecznych?
- Czy ktoś z rodziny ratował Żydów lub inne narodowości przed eksterminacją przez Niemców, albo bardziej ogólnie przed wywózką do Niemiec lub Rosji?
- Czy ktoś z rodziny podczas drugiej wojny światowej był wpisany na tzw. Volks-listę ? Miał taką możliwość?
- Czy ktoś z rodziny walczył w Armii Krajowej ? Jakieś losy, walki, odznaczenia, represje?
- Czy ktoś z rodziny uczestniczył w powstaniu warszawskim ? A może miał z nim jakiś związek, pomagał lub pośredniczył w jego trakcie? Kiedy rodzina dowiedziała się o tym powstaniu, jakie były pierwsze reakcje, a jaki późniejszy stosunek (zwłaszcza w PRL…)? Czy ktoś miał jakieś „nieprzyjemności” w PRL-u za to, że w powstaniu uczestniczył lub później o nim mówił?
- Czy ktoś z rodziny brał udział w wyzwalaniu kraju po drugiej wojnie światowej? W czyjej armii (jakie siły)? Kiedy Armia Czerwona dotarła do Twoich rodzinnych miejscowości? Jakieś wspomnienia z tym związane?
- Czy wiadomo, jaki był stosunek przodków do rządzących partii, rządów, kadencji sejmowych lub osób?
- Jak było z udziałem w wyborach przed 1939 r. oraz po 1945 r.? Uczestniczyli? Na kogo głosowali?
- Czy ktoś z rodziny był członkiem PZPR ? Czy ktoś był „działaczem partyjnym”? Pełnił jakieś ważne stanowisko w aparacie partyjnym, a może nawet państwowym w PRL-u? Jakieś ciekawe historie związane z działalnością w partii?
- Ktoś należał w PRL do jakiejś partii innej niż PZPR ?
- Czy ktoś przez 1939 r. należał do jakichś stowarzyszeń, związków, organizacji ? A po 1945 r.?
- W 1953 r. zmarł Stalin . Czy ktoś z rodziny jakoś szczególnie na to reagował, liczył na zmiany? Ktoś miał kłopoty, bo np. nie chciał uczestniczyć w akademii szkolnej ku czci tow. Stalina?
- Jaka była reakcja członków rodziny na interwencję państw bloku radzieckiego w 1968 r. w Czechosłowacji ? Ktoś brał udział w demonstracji, gdzieś o tym pisał? Może ktoś był żołnierzem wojsk uczestniczących w tłumieniu wydarzeń u naszych południowych sąsiadów?
- W latach 1950-tych Rosjanie posłali w kosmos pierwszego sztucznego satelitę (Sputnik – 1957), a także astronautę (Gagarin – 1961), a w latach 1960-tych Amerykanie dotarli na Księżyc (Apollo 11 – 1969). Jaka była reakcja w rodzinie?
- Jaka była reakcja członków rodziny na wydarzenia „ polskich miesięcy ” (z października 1956 r., grudnia 1970 r., sierpnia 1980 r.)? Ktoś miał w nich jakiś udział?
- Ktoś z rodziny był w latach 1980-tych członkiem „Solidarności” ? Albo innych organizacji (np. KOR) ? Jakieś wspomnienia, szczególne wydarzenia?
- Jakieś wspomnienia ze stanu wojennego (1981-1983)? Ktoś był internowany? Miał innego rodzaju „kłopoty”? Jakieś instytucje (osoby) udzielały pomocy?
- Kryzys lat 1980-tych, nie można było nic dostać, a jeżeli już, to na kartki . Jakieś wspomnienia z tym związane?
- Czy ktoś z rodziny emigrował poza granice kraju (gdzie)? Z jakich przyczyn (emigracja zarobkowa, polityczna, przed rasizmem)? Do Niemczech, do Ameryki? Czy wrócił lub próbował wrócić ?
- Czy ktoś z rodziny mieszkał dłużej lub do śmierci za granicą ? Kto, kiedy i gdzie? Za zachodnią granicą? Za południową? Za wschodnią?
- Czy ktoś z rodziny/przodków otrzymał jakieś nagrody (odznaczenia, ordery itp.) o charakterze państwowym, publicznym, społecznym? Ktoś otrzymał krzyżVirtuti Militari?
- Ktoś wypowiadał się w prasie, radiu lub w telewizji o jakimś zdarzeniu historycznym?
- Czy ktoś poznał osobiście kogoś ważnego? Jakiegoś ważnego polityka? Ministra, premiera lub prezydenta? Posła, senatora? Zagranicznego władcę, króla, dyplomatę? Noblistę, ważnego profesora, naukowca? Papieża, jakiegoś istotnego biskupa, znanego księdza, zakonnicę? Może ktoś poznał świętego/błogosławionego?
- Czy w rodzinie były jakieś osoby bardzo religijne, pobożne ? A może odwrotnie, ktoś porzucił wiarę? Był członkiem loży masońskiej?
- Jak podchodzono do wyznaczanego przez Kościół postu ? Ktoś może sam dobrowolnie pościł (kiedy, dlaczego)?
- Czy ktoś z rodziny był księdzem ? Zakonnikiem lub zakonnicą ? Misjonarzem? Gdzie służył? W jakiej formacji zakonnej? Jaki był stosunek rodziców, a także reszty rodziny, do przyjęcia ślubów kapłańskich lub zakonnych?
- Czy mieliśmy w rodzinie krewnego, który przyjął inne wyznanie , tj. był członkiem kościoła protestanckiego, prawosławnego, był Żydem lub wyznawał Islam? Może był ktoś taki, kto wszedł do rodziny (powinowaty)?
- Czy komuś ukazał się Bóg , Matka Boska? A może jakiś święty? Ktoś inny (np. w chwili śmierci tej innej osoby)?
- Czy ktoś miał kiedyś dziwne, charakterystyczne, a może prorocze sny ? Opowiadał o nich?
- Jakieś wspomnienia związane zwyborem papieża-Polaka, Jana Pawła II w 1978 r.? Ktoś z rodziny osobiście poznał go przed jego wyborem na papieża, a może już po wyborze?
- Czy ktoś z rodziny miał jakieś doświadczenia (kontakty) z którymś z papieży przed Janem Pawłem II?
- Ktoś z rodziny otrzymał tzw. „rozwód kościelny”? Ubiegał się o coś u biskupa, u prymasa lub w kurii rzymskiej ?
- Jak były celebrowane święta państwowe, narodowe ((1 maja, 3 maja, 22 lipca, 15 sierpnia, 11 listopada))? A religijne? ((6 stycznia, Tłusty Czwartek, Ostatki, Popielec, Wielki Post, Niedziela Palmowa, Wielki Tydzień, Wielkanoc, Wniebowstąpienie, Zielone Świątki, Boże Ciało, Matki Boskiej Zielnej, Wigilia, Boże Narodzenie))A prywatne? Jak było z tym przed drugą wojną światową? A w sytuacjach kryzysowych (wojna, stan wojenny, strajki itp.)? Były jakoś szczególnie kultywowane, ktoś zwłaszcza kładł na to nacisk z przodków?
- Jakie były okazje do spotkań rodzinnych (imieniny, wigilia Bożego Narodzenia, Wielkanoc, sylwester)? U kogo się odbywały, jak liczne było to grono osób, kto w nich uczestniczył, w jakich latach?
- Czy ktoś z rodziny miał jakieś przezwisko , pseudonim, zdrobniałe imię?
- Czy pamiętasz kiedy pojawił się w domu prąd elektryczny ? Kiedy pojawiły się w domu żarówki ? Jakieś inne urządzenia elektryczne, które dzisiaj nie są już używane?
- Kiedy pojawiły się na ulicach elektryczne latarnie ? Czy pamiętasz latarnie gazowe, kiedy zniknęły?
- Kiedy w twoim domu rodzinnym kupiono pierwsze radio ? Pierwszy telewizor ? Pierwszy kolorowy telewizor? Pierwszy telefon ? Pierwszy gramofon ? Pierwszy magnetofon ? Pierwsze wideo ? Pierwsza kamera (do filmów)? Pierwszy aparat fotograficzny ? Pierwszy kolorowy film fotograficzny? Pierwsza elektryczna pralka do prania? Pierwszy odkurzacz do podłóg? Pierwszy „robot” ( mikser ) kuchenny? Pierwsze żelazko na prąd? Kto z całej rodziny jako pierwszy miał tego typu rzeczy? Jakiej marki były to rzeczy, ile lat służyły? Jak wcześniej radzono sobie przy braku tego typu rzeczy (np. dla żelazka spodziewana odpowiedź – żelazko na „duszę”)?
- Kto z przodków lub innych członków rodziny był analfabetą ? Ktoś umiał czytać, ale nie umiał pisać? Ktoś próbował się „na starość” nauczyć czytania lub pisania? Czy wiesz kto z rodziny jako pierwszy nauczył się pisma?
- Ktoś nie umiał liczyć („rachować”), miał z tym kłopoty?
- Jakie systemy oświaty obowiązywały na rodzinnych ziemiach? Jakiego typu szkoły były (podstawowe itd.), ile lat trzeba się było w nich uczyć? Jak liczne klasy były? Czego trzeba było się uczyć (przedmioty)? Jakie były skale ocen? Kto uczył, jaka była liczba nauczycieli, były to kobiety czy mężczyźni? Jak liczne były klasy? Jakie są twoje wspomnienia związane z edukacją, a jakie opowiastki przekazali ci twoi rodzice, dziadkowie, rodzina?
- Kto z przodków (rodziny) miał prawo jazdy , a kto nie miał?
- Czy ktoś z rodziny miał (ma) wykształcenie wyższe ? Kto i jakie, kiedy i gdzie zdobyte? Ktoś próbował, ale się mu nie udało (czemu)?
- Czy ktoś z rodziny miał szczególnie dużo ziemi na własność? Jakiego typu (rolna, las, zabudowana)? Kiedy? Jak się tego dorobił?
- Ktoś z rodziny miał jakieś szczególnego rodzaju uprawy rolne na polu?
- Czy ktoś z rodziny był „ majętny ”? Jak się tego dorobił?
- Czy ktoś z rodziny zostawił komuś szczególnie hojny spadek , co np. było później rozpamiętywane? Albo jakieś dał komuś z rodziny jakąś hojną albo szczególnego przedmiotu darowiznę ? Czy ktoś z rodziny dokonał jakiejś szczególnej lub hojnej darowizny dla jakiejś fundacji, innej instytucji, dla kościoła lub na rzecz państwa? Jaka była jego motywacja?
- Jakiego rodzaju domy mieli twoi przodkowie (murowany, drewniany)? A inni członkowie rodziny? Ile było izb, jakiego rodzaju? Gdzie znajdował się piec, gdzie spały dzieci? Czy była piwnica? Czym kryty był dach?
- Czy wokół domu poszczególnych z twoich przodków było jakieś gospodarstwo , ogród czy sad? Co było tam hodowane i uprawiane? A może czyjś dom leżał w środku lasu ?
- Czy ktoś z przodków / rodziny posiadał na własność broń palną? Jakieś szable itp.? Skąd to miał?
- Czy ktoś z rodziny znalazł kiedyś na jakieś historyczne lub ciekawe znaleziska , rzeczy drogocenne(skarby) lub niespotykane? Czy musiał to oddać państwu? Ktoś przechowywał jakieś znalezione kule i pociski?
- Czy ktoś z rodziny miał szczególny talent kulinarny „w kuchni”? Czy jest lub był ktoś w rodzinie z mężczyzn, kto dobrze gotował? W czyim wydaniu i jakie potrawy (trunki) pamiętasz?
- Jakimi sportami interesowali się przodkowie (inni członkowie rodziny)? Jakieś rzadkie sporty? Ktoś robił to zawodowo? Osiągał medale? Był na Igrzyskach Olimpijskich?
- Czy ktoś i kto z rodziny miał jakieś szczególnie ulubione książki , wiersze, czasopisma, komiksy? Ulubionego pisarza, poetę?
- Czy ktoś i kto z rodziny miał jakieś ulubione obrazy, dzieła architektury, rzeźby lub inne dzieła sztuki ? Ktoś miał tego typu dzieła na własność w domu (a może tylko reprodukcje)? Ktoś miał ulubionego malarza, architekta, rzeźbiarza itd.? Ulubiony styl w sztuce?
- Czy ktoś i kto z rodziny miał jakieś ulubione piosenki ? Zespoły muzyczne lub piosenkarzy?
- Ktoś z przodków/rodziny lubił muzykę klasyczną ? Miał ulubione utwory muzyczne, ulubionych kompozytorów?
- Czy ktoś i kto miał jakieś ulubione sztuki teatralne , opery, a może filmy ? Ulubionych reżyserów, aktorki, aktorów?
- Czy ktoś z rodziny pisał pamiętnik ? Co się z nim stało?
- Czy ktoś i kto napisał jakąś książkę, artykuł itp.? Ktoś był redaktorem jakiejś gazety?
- Czy ktoś i kto z rodziny bardzo lubił śpiewać ? Ktoś pięknie śpiewał? Śpiewał w zespole, w operze, w filmie itp.?
- Czy ktoś i kto umiał grać na jakimś instrumencie? Ktoś szczególnie lubił grać? Grał w zespole muzycznym, w orkiestrze, w operze itp.?
- Czy ktoś i kto lubił tańczyć ? Tańczył w jakimś zespole, balecie, musicalu?
- Czy w rodzinie były jakieś rodzaje spotkań, podczas których wszyscy śpiewali ? Co wówczas śpiewano? Czy ktoś wówczas grał na jakimś instrumencie? Ktoś tańczył?
- Czy ktoś i kto był aktorem , występował gdzieś? Był statystą, brał udział przy tworzeniu jakiegoś filmu lub sztuki?
- Czy ktoś z rodziny miał ulubione miejsca w rodzinnej okolicy, które często odwiedzał lub dobrze wspominał (np. jakieś źródełko, gaj, góra itp.)?
- Czy ktoś z rodziny miał jakieś ulubione miasta, kraje, góry, miejsca, do których często przyjeżdżał? Często podróżował po kraju, po świecie? Gdzie i kiedy? Ktoś zawsze wyjeżdżał gdzieś na wakacje, urlop? Ktoś jeździł do sanatorium (gdzie, dlaczego)? Ktoś jeździł na plażę, w góry? Ktoś już dawno temu praktykował opalanie się?
- Kto z rodziny palił papierosy , fajkę, cygara? Ktoś porzucił ten nałóg, po ilu latach palenia, dlaczego? Ktoś zmarł na raka lub w wyniku innych chorób związanych z paleniem papierosów?
- Ktoś lubił „popić” alkohol w towarzystwie? A może ktoś był alkoholikiem? Jakie trunki lubił? Ktoś może wyrabiał jakieś alkohole, z czego?
- Ktoś z przodków (rodziny) pił kawę, herbatę (jakie)?
- Ktoś z przodków lub rodziny (lub w twoim domu rodzinnym) miał psa, kota lub inne żyjątka (chomiki, rybki itd.), a może hodował konie, krowy, barany, króliki, gołębie lub inne ptaki, ryby, inne zwierzęta ? W jakichś większych ilościach? Jak się wabił pies/kot, jakiej był rasy? Przebywał w domu czy przy budzie? Ile lat przeżył, jakie następne psy (koty) miał?
- Jaki mieli przodkowie (krewni) ulubiony kolor ? Kwiat ? Posiłek ? Owoce lub warzywa? Słodycze? Napoje?
- Ktoś grał w karty , inne gry?
- Czym zajmowali się twoi przodkowie, jakie zawody mieli? A inni członkowie rodziny? Ktoś był stolarzem, kowalem? Nauczycielem, przedszkolanką, pielęgniarką, położną, lekarzem, weterynarzem? Kierowcą, furmanem, kolejarzem, pilotem samolotu? Hutnikiem, górnikiem, pracował na budowach?
- Czy ktoś z rodziny był zawodowym żołnierzem ? W jakich formacjach, gdzie oraz na jakim stopniu? Gdzie się szkolił? Czy gdzieś walczył? Zginął w walce lub na służbie? Czy awansował w wyniku jakichś wydarzeń (jakich)?
- Jak było z zasadniczą służbą wojskową w PRL-u, w II RP oraz pod zaborami? W jakim wieku brano poborowych do wojska, czy można było się jakoś od tego uwolnić? Czy ktoś z rodziny uniknął takiej służby?
- Czy ktoś z rodziny był policjantem? Strażakiem (zawodowym/ochotniczym)? Pełnił jakąś inną służbę mundurową ?
- Czy ktoś z rodziny ujął jakiegoś niebezpiecznego przestępcę ? Kogo, w jakich okolicznościach?
- Ktoś z rodziny byłsędzią, prokuratorem, adwokatem, notariuszem, kuratorem? Urzędnikiem szczebla lokalnego lub centralnego (jakim)? Politykiem? Pracował w jakimś innym charakterze w sądzie lub w urzędzie? Gdzie, kiedy, jak długo?
- Czy ktoś z rodziny popełnił jakieś przestępstwo lub był skazany? Za co, kiedy, jaką karę dostał? Ktoś siedział w więzieniu? Ktoś miał karę w zawieszeniu, był zwolniony po odbyciu części? W jakich warunkach odsiadywał wyrok?
- Ktoś popełnił przestępstwo o charakterze politycznym w PRL-u? Ktoś miał kryminalną przeszłość w dwudziestoleciu międzywojennym (1918-1939)? Zostały jakieś relacje o skazanych (np. za udział w powstaniu) albo (zwłaszcza) o przemytnikach z czasów zaborów (sprzed 1918 r.)?
- Ktoś został zamordowany ? Ktoś był zastrzelony, otruty, uduszony, spalony? Przez kogo, dlaczego, gdzie i kiedy? Czy zabójca został osądzony, jaką dostał karę?
- Ktoś był zgwałcony ? Jakieś okoliczności?
- Czy był w rodzinie przypadek kazirodztwa ? Jaka była reakcja rodziny? Kościoła? Wymiaru sprawiedliwości?
- Ktoś wytaczał przeciwko komuś powództwo w procesie cywilnym , a może sam był pozwany? Z jakich przyczyn, z jakim skutkiem? Ktoś sądził się z jakimś urzędem albo ze swoim pracodawcą? Ktoś domagał się za coś odszkodowania lub zadośćuczynienia za krzywdę (za co, od kogo, kiedy)?
- Jakikolor włosów mieli przodkowie rodziny? Ktoś z rodziny był siwy, był blondynem lub był rudy? Jakiejdługościmieli włosy, kto miał bardzo krótko przystrzyżone włosy, a kto nosił je bardzo długie? Ktoś miał jakieś charakterystycznefryzury?
- Kto z przodków oraz z rodziny miał wąsy lub brodę ? Jakiego koloru? Jakieś wspomnienia ((przykładowo, kobiety mogły nie lubić jakichś wujków z tego powodu))? Czy jakieś kobiety z rodziny miały problem z zarostem na twarzy?
- Jakikolor oczu mieli twoi przodkowie? A inni członkowie rodziny? Charakterystyczny kolor?
- Kto z przodków oraz reszty rodziny nosił okulary ? „Plusy” czy „minusy”? Jak silne? Od kiedy (od którego roku życia)?
- Jaka była grupa krwi twoich przodków (ABO, Rh)? Czy wiesz o kimś innym z rodziny jaką miał grupę krwi?
- Jakiego wzrostu byli twoi przodkowie? Ktoś z rodziny był bardzo niski lub bardzo wysoki?
- Jakiej wagi byli przodkowie? Ktoś z rodziny był szczególnie chudy lub tęgi? Miał w związku z tym jakieś powikłania lub inne problemy? Ktoś z rodziny był szczególnie potężnej postury?
- Jaki rozmiar buta mieli twoi przodkowie? Ktoś z rodziny miał duży lub mały numer obuwia?
- Jakiego rodzaju obuwie nosiło się w przeszłości? Jakiego typu w różnych warunkach (np. po domu, do obory, na pole, do kościoła, na święta, do „ludzi”)? Pamiętasz kogoś w takim obuwiu?
- Jakiego rodzaju ubrania nosiło się w przeszłości? Na jakie okazje? Co nosiły kobiety, a co mężczyźni? Ktoś z rodziny nosił stroje narodowe ? Na jakie okazje? Jaką bieliznę nosiło się kiedyś?
- Na jakie choroby w przeszłości się chorowało? Co było szczególnie częste, a co szczególnie niebezpieczne?
- Ktoś z przodków lub krewnych chorował na jakieś poważne choroby zakaźne?((grypa, wysypka, zapalenie jakiegoś organu ciała, gangrena, febra – ostra gorączka, żółtaczka, ospa, gruźlica, odra, różyczka, szkarlatyna, szkorbut, tężec, tyfus – dur brzuszny))Wyszedł z tego żywy, zmarł?
- Ktoś zachorował podczas jakiejś epidemii ? Jakie epidemie przechodziły przez twoją rodzinną okolicę, kiedy?((grypa, grypa „hiszpanka”, ospa, dżuma, tyfus))
- Ktoś chorował na raka (nowotwór, guz)? Rak jakiego organu ciała? Kiedy? Zmarł od tego? Miał przerzuty?
- Ktoś z rodziny jest chory na AIDS lub jest nosicielem wirusa HIV?
- Czy ktoś z rodziny jest (był) narkomanem ?
- Czy ktoś i kto z rodziny chorował przewlekłe , miał choroby chroniczne, ciągnące się latami?((astma, wrzody, reumatyzm, epilepsja – padaczka, bulimia, anoreksja, lunatyzm))
- Czy ktoś z rodziny chorował psychicznie (rodzaj choroby, kiedy)? Był leczony (gdzie, z jakim skutkiem)? Czy w stosunku do kogoś orzeczono niepoczytalność ?
- Czy ktoś i kto miał na coś alergię ? Był na coś uczulony (np. jad pszczół)? Kiedy się to ujawniło?
- Czy ktoś i kto był daltonistą ?
- Czy ktoś i kto z rodziny był bezpłodny ? Próbował to leczyć? Z jakim skutkiem?
- Czy ktoś i kto cierpiał na różnego rodzaju fobie ((lęk wysokości, przestrzeni, przed pająkami, przed wężami)) Czy ktoś i kto z rodziny bał się dentysty , lekarzy?
- Czy ktoś i kto z rodziny jąkał się?
- Czy ktoś i kto z przodków (rodziny) miewał omdlenia ? Ktoś zemdlał w jakiejś krytycznej chwili? Ktoś miał „ dziurę w pamięci” ? Z jakich przyczyn?
- Czy ktoś i kto ktoś z przodków (rodziny) doznał kiedykolwiek złamania ręki? Nogi?
- Czy ktoś i kto był niewidomy , niedowidzący, głuchy , niedosłyszący, niemy? Ktoś był inwalidą , poruszał się na wózku lub o kulach, miał protezy? Ktoś nie miał któregoś palca, kończyny, jakiegoś organu wewnętrznego? Miał zdeformowaną jakąś część ciała? Z jakich przyczyn, od którego roku życia?
- Czy w rodzinie były jakieś komplikacje przy czyimś porodzie ? Kto z rodziny urodził się przez tzw. cesarskie cięcie?
- Czy było w rodzinie dziecko z wodogłowiem lub inną wadą (chorobą) wrodzoną ? Czy przeżyło? Czy ktoś i kto miał dziecko zdeformowane, które nie przeżyło porodu?
- Czy w rodzinie jakaś kobieta zmarła w związku z ciążą : podczas porodu,niedługo po nim lub w trakcie ciąży?
- Czy w rodzinie (wśród przodków) był przypadek, że dziecko zmarło wkrótce po porodzie, albo też poniżej ósmego roku życia? Czy był przypadek, że kobieta poroniła (urodziła martwe dziecko)? Z jakich przyczyn?
- Kto z rodziny zmarł w wieku zaawansowanym? Kto zmarł bardzo szybko? Kto żyje współcześnie i przeżył dużo wiosen? Pamiętasz, jaka był w przeszłości średnia długość życia?
- Na co umierali ludzie w przeszłości? Z jakich przyczyn zmarli twoi przodkowie? Czy pamiętasz, żeby o kimś mówiono, że zmarł „ze starości”?
- Ktoś z rodziny tragicznie zginął w nieszczęśliwym wypadku ?((utonął, spadł z wysokości, przeciął się, złamał kark; ktoś go postrzelił, zaczadził się))
- Czy komuś z rodziny uratowano kiedyś życie ? Czy jakiś krewny uratował komuś życie? Czy Ty ratowałeś/uratowano Tobie życie?
- Czy ktoś z rodziny popełnił samobójstwo ? W jaki sposób? Dlaczego? Kto znalazł ciało? Jakie były reakcje rodziny? Czy były problemy z chrześcijańskim pochówkiem?
- Czy ktoś z rodziny przeżył tzw. śmierć kliniczną ? Czy coś zapamiętał z tego doświadczenia((np. osławione światło w tunelu))? Czy w jego późniejszym zachowaniu coś się zmieniło?
- Czy pamiętasz pogrzeby swoich przodków ? Jakich? Kto w nich uczestniczył? Czy było tam rodzeństwo zmarłego? Żona? Dzieci?
- Czy był w rodzinie przypadek osoby, która w ogóle nie została pochowana ? Lub została pochowana, ale stosunkowo długo po śmierci?
- Czy kogoś z rodziny ciało zostało po śmierci skremowane ? Kto tak postanowił? Miał przy tym jakąś szczególną motywację?
- W jakich grobach byli chowani członkowie rodziny (groby rodzinne, indywidualne; podmurowane grobowce, groby ziemne)? Czy ktoś z rodziny był chowany poza cmentarzem, np. w polnej lub leśnej mogile? Czy ktoś przed śmiercią zażyczył sobie, żeby w jego grobie znalazł się jakiś szczególny przedmiot, ziemia pochodząca z określonego miejsca?
- Czy pamiętasz, aby ktoś ze starszych członków rodziny opowiadał ci o jakichś klęskach żywiołowych (pożary, powodzie, trąby powietrzne, huragany, trzęsienia lub tąpnięcia ziemi)?
- Czy były przekazywane w rodzinie informacje o okresie czasu, w którym panował jakiś szczególnie dotkliwy głód ? Czym było to spowodowane? Panowały jakieś nieurodzaje? Srogie zimy? Zarazy? Jak sobie z tym radzono?
- Czy ktoś w rodzinie zaginął ? Odnalazł się? Kiedy, w jakich okolicznościach?
- Kto z rodziny otrzymał w chorobie lub przed śmiercią Sakrament Chorych ( ostatnie namaszczenie )? Czy później wyzdrowiał? Czy był ktoś, komu ksiądz odmówił rozgrzeszenia i tym samymudzielenia namaszczenia?
- Kto z rodziny był wdowcem lub wdową (zwłaszcza przez długi okres czasu)?
- Kto z rodziny brał rozwód ? Czy były pary w tzw. separacji faktycznej (bez rozwodu, bez separacji)? Kto i kiedy?
- Czy ktoś z rodziny miał kolejno wielu małżonków ? Po uzyskaniu rozwodu lub po śmierci, a może ktoś był bigamistą?
- Kto z rodziny żył długi okres czasu w konkubinacie (poza małżeństwem)?
- Czy ktoś z rodziny był wieloletnim kawalerem lub panną ? Z jakich przyczyn? Czy w takim stanie zmarł, czy też zawarł w końcu z kimś małżeństwo?
- Kto z rodziny nie miał dzieci, choć miał małżonka ( bezdzietne małżeństwa )? Jakie były tego przyczyny? Ktoś się leczył? Jaki był stosunek rodziców pary i reszty rodziny do tego małżeństwa?
- Czy ktoś z rodziny miał nieślubne dzieci – z kimś, z kim nigdy wcześniej ani później nie był związany małżeństwem? Ktoś począł dziecko i dopiero później wziął ślub?
- Które pary małżeńskie miaływiele dzieci? Czy wielodzietne rodziny były w trudnej sytuacji życiowej? Kto im pomagał? Czym różniły się dzieci z takich rodzin od innych dzieci (np. sposób wychowania)?
- Czy były w rodzinie przypadki, w których między mężem a żoną była duża różnica wieku ? W których małżeństwach to żona była starsza od męża?
- Kto z rodziny miał bliźniacze rodzeństwo ? Jednojajowe? Czy bracia/siostry byli do siebie podobni? Były jakieś bardziej mnogie ciąże (trojaczki itd.)?
- Kto z rodziny miał przyrodnie rodzeństwo (po rodzicu, który miał dzieci również z inną osobą)?
- Czy ktoś w rodzinie adoptował (przysposobił) jakieś dziecko? Czym się kierował? Czy jego małżonek również adoptował to dziecko? Czy mieli problemy z uzyskaniem stosownego orzeczenia sądu?
- Czy ktoś trafił do domu dziecka ? Dlaczego? Ktoś był wychowywany w rodzinie zastępczej?
- Czy ktoś z członków rodziny zerwał z resztą rodziny ? Kiedy i dlaczego? Czy później wrócił do normalnych kontaktów?
- Czy o jakimś krewnym lub swoim przodku możesz powiedzieć, że miał jakiś szczególny charakter ?
- Czy ktoś w rodzinie był szczególnie pozytywnie nastawiony do życia i do ludzi? Kto z rodziny miał duże poczucie humoru?
- Czy o kimś z rodziny można było powiedzieć: ponurak ? Ktoś był pesymistą? Nigdy się nie śmiał?
- Czy był ktoś w rodzinie, kto był szczególnie inteligentny, był ceniony za swą mądrość , życiową zaradność, do kogo ludzie zwracali się o pomoc?